Thuisreis

Overstappen  op Kangerlussuaq

Vertrek uit Nuuk

De bergen van Oost-Groenland

We zijn weer thuis! De reis verliep voorspoedig. Het was een hele tocht: 's ochtends al vroeg weg uit Nuuk, het vliegtuig ging om kwart over acht.
Om negen uur waren we in Kangerlussuaq, en we hebben het "grote" vliegtuig uit Kopenhagen zien landen. Onze twee koffers die in Kanger waren werden op het vliegveld gebracht, en we hadden ruim tijd voor een kopje koffie.
Tegen twaalven vertrokken we, het was eerst bewolkt, maar boven Oost-Groenland hadden we prachtig uitzicht.

Op het veer Rødby-Puttgarden

Bliksem onderweg

Om kwart over vier waren we in Kopenhagen, waar de klok al op kwart over acht stond. Om vijf/negen uur reden we. Toen we bij de veerboot aankwamen zagen we het in de verte al voortdurend lichten. Toch duurde het nog tot bij Lübeck voor we in de stromende regen met onweer terecht kwamen. De verdere reis was een afwisseling van droog weer en soms harde regen, en een hoop wegwerkzaamheden (in het totaal 15 zones!).
Om half een/half vijf waren we thuis.
De monsters staan inmiddels op het lab, we weten vast binnen enkele weken of we ons laagje weer hebben opgeboord.

Hiermee komt een einde aan een fantastische reis, vakantie en "veldwerk" ineen. Het was in één woord overweldigend, en voor Harro ook een bijzondere afsluiting van zes jaar werk op de ijskap.
Veel mensen hebben meegekeken en (hopen we) meegenoten. Dank voor jullie belangstelling, en tot gauw!

Een dag regenachtig weer

Natuureducatie op z'n Groenlands

De wijk "Muggedal"

Uitzicht met ijsbergen

Op weg naar het uitzicht

Zicht op een nieuwere wijk

Dat hadden we onze hele vakantie nog niet gehad: een dag met regen! Vandaag dus wel, en dat liet ons eens te meer voelen hoe geweldig we geboft hebben met het weer deze vakantie. Voor deze laatste dag was het niet erg.
We hadden nog geprobeerd een bootexcursie voor vandaag te boeken, maar er was geen excursie meer: einde seizoen zo'n beetje. Gezien het weer was dat ook niet zo erg, achteraf.
We zijn vandaag langzaam opgestaan, en toen het tegen half elf droog was, zijn we de stad ingegaan. We hebben de kerk bekeken (die werd klaargemaakt voor een begrafenis), en zijn nog een keer naar de markthal gegaan. Daar werden opnieuw rendieren aangevoerd, gevild en geslacht. Een klasje peuters kwam er langs en keek erna. Natuureducatie op z'n Groenlands.
Daarna zijn we langs het "seminarie", d.w.z. het hoger opleidingsinstituut van Groenland (leraren, verpleegkundigen, e.d.) gelopen naar een wijk uit de jaren 50-60, met de typische houten huisjes die zo karakteristiek zijn voor "Deens Groenland". De wijk heet muggedal, maar vanwege het weer werd dat niet bewaarheid. Aan het einde van de wijk waren rotsen, en daar op klauterend konden we een eind over zee kijken, en verderop een nieuwere wijk van Nuuk zien. De rots met z'n karakteristieke bovenkant, die Nuuk ook in z'n stadswapen voert, was in nevelen gehuld.

Wat hangt er zoal buiten? (stadsbewoner op z'n Groenlands)

Heerlijk eten bij "Nipisa"

Op de terugweg begon het weer te regenen, en dus hebben we uitgebreid koffie gedronken in het cultuurhuis (schouwburg annex bioscoop). Mooi gebouw. Toen het weer droog was hebben we nog wat rondgeslenterd, en hebben daarna op onze hotelkamer thee gedronken.
Om zes uur hadden we gereserveerd in het beste restaurant van Nuuk, aan de oude haven. Het was ons door meerdere mensen aangeraden, en het leek ons geschikt als afscheid van Groenland. Nou, dat was het zeker. We hebben heerlijk gegeten, natuurlijk Groenlandse gerechten zoals heilbot, rendier en muskusos. Grappig genoeg kwam er ook een groep glaciologen eten, van wie ik de Kopenhaagse mensen kende. Toevallig was daar ook mijn oude "chef" uit Kopenhagen bij, die hier vandaag gekomen is om over natuurwetenschappelijk educatie in Nuuk te praten (hij is inmiddels decaan van de natuurwetenschappen van de universiteit van Kopenhagen). Kleine wereld, maar dat is Groenland dan ook: heel klein wat betreft het aantal mensen, immens groot wat het grondgebied betreft.
Morgen moeten we vroeg op, we vliegen eerst naar Kangerlussuaq, daar halen we onze bagage (met de monsters!) op, en dan vliegen we naar Kopenhagen. Aansluitend rijden we terug naar Groningen. Dat wordt een latertje, maar het tijdsverschil werkt dan in ons voordeel.
We melden ons ter afsluiting hierna nog één keer, vanuit Groningen.

Een dagje toerist in Nuuk

Nuuk, oud en nieuw

Oud Nuuk, met standbeeld en kerk

 Vandaag hadden we een ontspannen dagje in Nuuk. Nuuk is echt heel anders dan de stadjes die we tot dusver hebben gezien. Hier is verkeer, zijn zelfs stoplichten, en er is een heus winkelcentrum met veel keus tegenover ons hotel. Tegelijk blijft het Groenland: op straat bij het winkelcentrum worden vissen en meeuwen verkocht, en in het marktgebouw liggen halve rendieren die vakkundig verwerkt worden tot vlees.

Moeder van de zee, bij eb

Moeder van de zee, bij vloed

 We hebben het allemaal bekeken, en zijn verder vooral in het oude centrum geweest, daar waar Nuuk begonnen is als Deense kolonie Godthåb begin 18e eeuw. Nuuk ligt echt aan zee, met een heus "strand". Alleen niet om te baden. Er staat een standbeeld van de mytische Eskimo-figuur "moeder van de zee". Zij is bij eb boven water, bij vloed gedeeltelijk onder water.
We hebben ook het nationale museum bezocht, met veel informatie over de verschillende bewoners van Groenland door de eeuwen, hun levenswijzen en gewoonten.
We hebben lekker gegeten in de Godthåbs Bryggery, de brouwerij van Groenland dus. Maar wij dronken wijn, dat kon ook.

Rendieren op de markt

Mooi doorkijkje in oud-Nuuk

De stad, met op de achtergrond de rots die karakteristiek is voor Nuuk

De Qooroq ijsfjord, en naar Nuuk

Gestrande ijsberg (1)

Gestrande ijsberg (2)

Hier zijn we nog zo'n 10 km weg

Stil liggen op een kleine km afstand

Close-up gletsjerfront

Vanmorgen stond er nog een boottochtje op het programma, naar de Qooroq ijsfjord, a.h.w. om de hoek bij Narsarsuaq. Hier is de situatie net als in Ilulissat: het is een kalvende gletsjer, en een flink aantal kilometers later in de fjord komen de ijsbergen een onderwater-drempel tegen die gevormd is als morene van de gletsjer in de laatste ijstijd, toen de gletsjer veel verder kwam dan nu. Daar stranden dan de grote ijsbergen, en houden de rest op.
Bij Ilulissat is de ijsproductie zo geweldig groot, dat de hele ijsfjord vol ligt. Dat is hier niet het geval. Daarom ligt er aan het einde een kring van ijsbergen, waar je tussendoor kunt varen naar de gletsjer. En die tocht hebben we vanmorgen gedaan. Het was mooi zonnig, en bijzonder helder, dat vertekende de afstanden enorm. Uiteindelijk hebben we stil gelegen op een kleine kilometer afstand van het gletsjerfront (dat 50-80 m hoog is), dichterbij is niet veilig. Het was niet stil, want overal drupte het van het smeltwater, en knisperde het van de vrijkomende luchtbelletjes (die onder hoge druk staan). Imponerend. Stel je bij de foto's voor dat de ijswand maar net lager is dan de Martinitoren…

Panorama gletsjerfront (ca 1,5 km breed)

Op weg naar Nuuk

 Om kwart over elf waren we weer terug in Narsarsuaq, ruim op tijd voor onze vlucht naar Nuuk. Zelfs heel ruim, want alle vluchten deze middag bleken twee tot drie uur vertraagd… Air Greenland heeft weinig flexibiliteit als er ergens iets vertraagt: ze hebben geen reserve-vliegtuigen, en ook geen reserve-bemanningen.
Uiteindelijk twee uur later dan de bedoeling bereikten we Nuuk. Heel anders dan tot dusver: opeens veel mensen, veel auto's en zowaar stoplichten! Het weer betrok, en het werd al laat, dus we hebben het bij een klein ommetje gelaten. Morgen gaan we echt kijken.

Excursie naar Brattahlid

In Brattahlid: Leif Erikson "de gelukkige"

De anlegsteiger voor het bootje

De ruïnes van Brattahlid

Reconstructie van het 1e kerkje

Reconstructie oudste woonhuis

Binnen in het woonhuis

Vanmorgen vertrokken we uit Igaliku, voor een vaartochtje van een half uur naar Qassiarsuk, een dorpje met ruim 100 inwoners, en een heleboel schapen. Dit dorp en omgeving is de grootste schapenhouderij in Groenland.
Het intrigerende van de plaats is, dat het ook de plek is die Erik de Rode in 986 uitkoos om zich met z'n IJslandse kolonisten te vestigen. Hij noemde de plaats Brattahlid, en begon er… schapenteelt (en ook het houden van koeien). Zijn zoon Leif (Erikson dus) ging tijdelijk terug (naar Noorwegen), en kreeg van de koning daar het verzoek om het Christendom te brengen onder de "noordbewoners". Dat heeft hij met succes gedaan, maar eerst was hij verkeerd teruggevaren, en ontdekte zo terloops Amerika, dat hij Vinland doopte.
Zijn moeder werd christen, en liet het eerste kerkje bouwen in de nog kleine nederzetting. Spoedig daarop waren alle noordbewoners tot het Christendom bekeerd.
Het bovenstaande is gebaseerd op een drietal IJslandse "sagen", die in de 13e eeuw zijn opgeschreven. Het mooie is, dat archeologische opgravingen, zowel hier in Brattahlid (overblijfselen van een klein kerkje van begin 11e eeuw zijn gevonden), als in Noord-Amerika goed met de verhalen overeenstemmen.
Om kort te gaan, we hebben een heerlijk ontspannen dagje in Qassiarsuk/Brattahlid gehad, we hebben de ruïnes bekeken evenals de twee gereconstrueerde gebouwen, en hebben van het lekkere weer en het prachtige uitzicht genoten.

Dit bootje kwam ons weer ophalen

Aan boord

Nu zijn we in Narsarsuaq, het vliegveld van Zuid-Groenland. Morgenochtend gaan we per boot naar de rand van het ijsfjord dat we gisteren al in de verte hebben gezien, morgenmiddag vliegen we naar de hoofdstad Nuuk.

Een wandeltocht

Steil pad omhoog

Langs de rivier

Vanuit dit dorpje kun je een stuk naar het noorden lopen, waar je uitzicht hebt op de grote ijsfjord die hier in de buurt ligt. Die wandeling, van uit en thuis zo'n 16 km, hebben we vandaag gemaakt.
Het ging eerst langs de fjord, en een riviertje naar een meer dat iets hogerop ligt. Daarna flink omhoog naar het uitzichtspunt. Het landschap lijkt op dat van midden/noord Noorwegen. Behalve dan de ijsbergen in het fjord.

De lunch met uitzicht

Hoe zit het?

Om half een waren we "boven". De zon werkte mee, want hoewel het bij ons bewolkt was, scheen de zon over het ijsfjord, zo'n 15 km bij ons weg. Dit fjord lijkt op dat bij Ilulissat, de gletsjer wordt ook geblokkeerd door een "drempel" onder water. Ook hier kan dan een enorm stuk ijs ineens "bevrijd" worden waardoor er veel kleiner ijs vrijkomt en de fjord helemaal gevuld kan worden met ijs. Nu was het kalm. Dinsdagmorgen gaan we er naar toe varen, dus wie weet hoe het dan is.

Uitzicht op het ijsfjord (ca 15 km weg)

Terug door een "maanlandschap"

Onverstoorbare schapen

Terug liepen we door een vlakte met sterk geerodeerde stenen, omschreven als "maanlandschap". Uiteindelijk raakten we op de "grusvej", de gruisweg dus. Moe maar voldaan waren we om half vier weer terug in ons pension. De koffie smaakt opperbest, evenals later de avondmaaltijd (kabeljauw).

Naar en in Igaliku

Ons tweede bootje

Ook hier zijn ijsbergen

Vanmorgen vertrokken we al vroeg vanuit Qaqortoq. We voeren in twee etappes: eerst naar Narsaq. Daar wisselden we van boot en vervolgens voeren we naar Igaliku, Dit tweede bootje was met recht een speedboot: het ging echt snel.
Vanaf het haventje was het nog zo'n 4 km naar Igaliku. Onze bagage werd gereden, maar zelf gingen we lopen. Daarmee kregen we direct een mooi zicht op het gehuchtje met z'n markante geschiedenis. Heel in het kort: Vestiging van de Vikingen, als veeboeren (schapen, koeien) net voor het jaar 1000 (ze noemden het Gardar), de vestiging van de Groenlandse bisschop in de 12e eeuw inclusief "kathedraal", verlaten ergens in de 15e eeuw. Herbewoond vanaf  1780 door een Noors-Groenlands echtpaar dat hier opnieuw schapenteelt introduceerde (die zich gaandeweg over heel Zuid-Groenland uitbreidde).

De "bygd" Igaliku

Onze verblijfplaats

Het mooie idee is dat de oude weiden (voor grasteelt om de veestapel 's winters in leven te houden) weer gebruikt werden, wat minder is het dat alle ruïnes naar hartelust van stenen werden ontdaan om de nieuwe huizen te bouwen.
Van het oude Gardar zijn daarom alleen de fundamenten nog te zien, en Igaliku heeft als bijzonderheid dat er zoveel stenen huizen zijn…

De ruïnes van Gardar (986-ca 1450)

Waar zouden de stenen gebleven zijn?

Tegenwoordig is het een piepklein plaatsje ("bygd", 28 inwoners) met in de omtrek een aantal grote schapenhouderijen.
We hebben het dorp en omgeving verkend, en ook gewoon lekker gezeten en van het uitzicht genoten.
Ons pension heeft wel wat van een jeugdherberg, met gezamenlijke maaltijden (heel erg lekker vanavond: rendier-stoofpot met aardappelpuree) in een eetzaal (maar geen slaapzalen).

Avond over Igaliku

Morgen gaan we een flinke wandeling ondernemen.

Excursie naar de Viking kerkruïne van Hvalsø

De helikopter vliegt weer

Uitzicht over het meer

Verse vis in de marktkraam

Vanmorgen was het mooi weer: de storm was gaan liggen, de zon scheen en het was uitgesproken lekker. Het complete reisprogramma van Zuid-Groenland was echter nog in de war, zodat onze excursie met twee uur werd vertraagd.
We hadden dus vanmorgen nog ruim tijd om in het dorp rond te lopen, koffie te drinken, een kletsje te maken met deze en gene, en niet te vergeten lekker te bekijken wat er allemaal in en rond de haven gebeurde. Er voer weer van alles, en ook de helikopter vloog af en aan.
Om drie uur vertrokken we met een klein groepje per boot naar de meest intacte Vikingruïne die er nog is: de kerk van Hvalsø (ook wel Halsey geschreven). De plek is bewoond geweest vanaf begin 11e eeuw tot midden 15e eeuw, en bestond in feite uit een grote boerderij (met koeien en schapen), een verzamelingszaal ("feestzaal"), en een kerk. Een zo voorname boerderij was dan het bezit van een "hereboer" en gold als het centrum van het gebied, waarin zich veel meer boerderijen bevonden.
Hvalsø is beroemd, niet alleen omdat de kerk zo goed bewaard is gebeleven, maar ook omdat hier in 1408 een huwelijk plaatsvond, dat in IJsland is gedocumenteerd en dat de laatste schriftelijke getuigenis is van de Viking/Noordse bewoning van Groenland. Een verre (IJslandse) afstammeling van het echtpaar van toen is in 1992 zelf in de kerkruïne getrouwd.
Intrigerende verhalen, en heel fascinerend om er nu zelf rond te lopen. Dat gaat overigens wel op z'n Groenlands: je kunt overal in, bij en op, en de schapen lopen er los (en dus ook in de kerkruïne).

Op weg naar Hvalsø

Ellen bij de kerkruïne

Kijkje vanuit de feestzaal op de kerk

Boerderijruïne van boven gezien

De feestzaal

Harro in de zijdeur van de kerk

De kerkruïne van Hvalsø vanaf het water

 Tegen zessen waren we weer in Qaqortoq. Het vaartochtje op zich was ook de moeite waard.
We hebben in het hotel gegeten. Morgen vroeg gaan we varen naar Igaliku, oftewel Gardar, dat was de Viking bisschopsvestiging. Daar blijven we twee nachten. We weten niet of we daar internet hebben. Zo niet, dan blijft het de komende twee dagen stil.